Czym właściwie są haluksy?
Haluks to powszechnie znana nazwa palucha koślawego. Jest to deformacja stawu śródstopno-paliczkowego dużego palca, charakteryzująca się jego bocznym odchyleniem. Początkowo wiele osób myśli, że największy problem dotyczący tego schorzenia to wyłącznie estetyka. Jednak po jakimś czasie okazuje się, że zaniedbane haluksy mocno utrudniają, a nawet uniemożliwiają chodzenie. Problem ten najczęściej występuje u kobiet. W większości przypadków pojawia się na obu stopach. Warto wiedzieć również, że dużą rolę odgrywają tutaj uwarunkowania genetyczne. Często w rodzinie nawet kilka pokoleń próbuje uporać się z tą przykrą dolegliwością. Obecnie haluksy są tak powszechnym problemem, że dołączyły do ciągle powiększającego się grona chorób cywilizacyjnych.
Jak powstają haluksy? Jakie zmiany zachodzą?
Główną przyczyną jest płaskostopie poprzeczne, zwłaszcza zaniedbane, gdy ciężar ciała rozkłada się nierównomiernie na punktach podparcia stopy. Spowodowane jest to obniżeniem się łuku poprzecznego stopy, co w efekcie prowadzi do wspomnianego nieprawidłowego rozłożenia ciężaru ciała i przeniesienia go z pierwszej kości śródstopia na drugą i trzecią kość. Przeciążenia tego typy powodują poszerzanie się stopy, spłaszczenie się stawów śródstopia i towarzyszące im rozsuwanie się kości śródstopia i nieprawidłowe ustawienie dużego palca. Drugim sprawcą są wysokie obcasy, które znacznie przeciążają przednią część stopy, a także zwężenie w przedniej części buta , mające znaczny wpływ na ucisk palców. Dochodzi do poszerzenia przodu stopy oraz do dodatkowych patologicznych zmian takich jak palce młotkowate czy szponiaste, a także dolegliwości po stronie podeszwowej stopy. Powstała w ten sposób deformacja zaburza prawidłową pracę stopy, gdyż ciężar ciała jest nierównomiernie rozkładany podczas chodzenia, w efekcie czego mięśnie są coraz słabsze, a wewnętrzna struktura stopy jest znacznie nadwyrężona.
Jakie są objawy?
Początkowo z deformacją nie wiąże się ból, jednak z czasem może rozwinąć się miejscowy stan zapalny. Jego cechy charakterystyczne to zaczerwienienie, okresowy obrzęk i ból na wysokości stawu śródstopno-paliczkowego palucha. Choroba ma najczęściej charakter postępujący. Haluksy wiążą się z szeregiem niepożądanych objawów. Być może z perspektywy zdrowia nie najważniejszy, lecz dla wielu istotny, jest aspekt estetyczny. Kościsty występ po wewnętrznej stronie stopy (tzw. bunion) może wywoływać u nas dyskomfort np. latem, gdy zechcemy udać się na plażę. Kwestie estetyczne schodzą jednak na drugi plan, gdy wraz z rozwojem stanu zapalnego w obrębie stopy nasilają się dolegliwości bólowe. Często towarzyszy im również podrażnienie skóry, jej zaczerwienie i obrzęk. Z czasem ból może okazać się na tyle silny, że trudności przysporzy nam codzienne korzystanie z obuwia. Aby nie dopuścić do rozwoju choroby oraz wystąpienia powikłań (np. tzw. palca młotkowatego), należy poddać się leczeniu. Zasadniczo metody leczenia podzielić można na dwie grupy: operacyjne oraz nieoperacyjne. Operacja stanowi zwykle ostateczność – stosuje się ją wtedy, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów. Metody nieoperacyjne obejmują m.in. ćwiczenia, specjalne obuwie, żelowe osłony czy aparaty na haluksy.
Jak ewoluuje to schorzenie?
Haluksy to problem, który czasem nie zatrzymuje się tylko w obrębie stopy, ale „wędruje” do góry kończyny. Poważniejsze deformacje mogą powodować dolegliwości bólowe wiążące się z zaburzoną postawą ciała, która dostosowuje się do wadliwej budowy stopy. W pierwszej kolejności problem może dosięgnąć stawu skokowego, który jest najbliższy. Dalsza droga to staw kolanowy, następnie biodrowy i kręgosłup lędźwiowy. Aby uniknąć tych powikłań, warto zadbać o właściwą profilaktykę, żeby w możliwie jak największym stopniu zapobiec rozwojowi schorzenia.
Jak leczyć, czyli kilka słów o stosowanych metodach
O charakterze zastosowanego rodzaju leczenia decyduje przede wszystkim stadium choroby. We wczesnym etapie stosuje się środki farmakologiczne, fizjoterapię, wkładki ortopedyczne oraz prawidłowo dopasowane obuwie. Bez problemu pacjenci mają dostęp do podstawowych metod takich jak:
- plastry/osłonki na haluksy – ich zadaniem jest ochrona miejsc objętych deformacją,
- separatory/kliny – ustawiają palce we właściwej pozycji, aby nie dopuścić do bólu i ocierania palców,
- peloty – żelowe poduszki w kształcie kropelki, które zapewniają właściwy rozkład ucisku na stopę.
W trudniejszych przypadkach koniecznością pozostaje korekcja poprzez operację. W zależności od przypadku stosowane są różne techniki zabiegowe między innymi:
- korekcja wykonywana wyłącznie na tkankach miękkich, to znaczy torebce stawowej i ścięgnach z częściową resekcją głowy kości śródstopia, jeśli stadium schorzenia nie jest zbyt zaawansowane,
- osteotomia Chevron – wykonywana w niektórych przypadkach palucha koślawego w obrębie głowy i kości śródstopia,
- osteotomie klinowe i półkuliste – wykonywane w przypadku palucha koślawego polegające na wycięciu klina kostnego w obrębie kości i ewentualne jego usunięciu lub przemieszczeniu w inne miejsce celem korekcji deformacji,
- metoda Scarf – daje możliwość wczesnego obciążenia kończyny po operacji (2-3 doba) oraz stabilne zespolenie odłamów pozwalające na leczenie bez zastosowania gipsu.
Profilaktyka
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na wygodne i dobrze dobrane pod względem rozmiaru obuwie. Nie może być ono zbyt ciasne i mieć zwężanych przodów. Należy też unikać częstego noszenia wysokich obcasów. Kolejnym ważnym punktem jest utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Dobrze jest wybierać również taką aktywność fizyczną, która nie obciąża naszych stóp np. pływanie czy jazda na rowerze. Wskazane jest chodzenie na boso po bezpiecznym podłożu.
Haluksy – zaopatrzenie ortopedyczne – wkładki i aparaty korygujące
Warto rozważyć także odpowiednie zaopatrzenie ortopedyczne, np. w postaci aparatów korygujących na haluksy z serii Actytoe marki Aircast. Są to specjalistyczne wyroby w postaci szyn i opasek, które dopasowują się do anatomicznego kształtu stopy i korygują nieprawidłowości. W naszej ofercie posiadamy 3 rodzaje takich aparatów. Actytoe to model, który „pracuje” zarówno podczas ruchu, jak i wtedy, kiedy odpoczywamy – jest to tzw. korekcja czynna oraz bierna. Bez problemu może być noszony w butach. Aparat ten dodatkowo wyposażony jest zawias z regulacją kąta zgięcia i blokadą ustawienia pod kątem 0 i 30 stopni oraz wyjmowaną poduszkę boczną, chroniącą duży palec. W przypadku lekkiego stopnia zniekształcenia Actytoe jest w stanie całkowicie wyeliminować powstałą wadę, natomiast przy stopniu umiarkowanym – zahamować powiększanie się zmiany oraz uzyskać znaczącą korektę. W bardziej zaawansowanych stadiach dodatkowo zwiększa szanse na uniknięcie operacji. Umożliwia indywidualną regulację. Jest uniwersalny – można go stosować zarówno na prawą, jak i na lewą stopę. Aparat umożliwia swobodne ruchy stawu palucha, co dodatkowo podnosi komfort użytkowania. Jego stosowanie ma pozytywny wpływ na równowagę ciała, poprawie ulega również płynność chodu, która staje się bardziej harmonijna i swobodna, a przez to także bardziej ekonomiczna. ActyToe znajduje też zastosowanie w leczeniu pooperacyjnym. Pozwala na bezpieczną i dynamiczną korekcję dużego palca oraz stabilizację śródstopia przez całą dobę. Codzienne stosowanie umożliwia wcześniejsze obciążenie stopy oraz skrócenie czasu rehabilitacji. Jest prostą nieinwazyjną metodą o wysokiej skuteczności działania. W tej samej serii producent oferuje również produkty ActyToe Night – sztywna szyna do stosowania w nocy i podczas odpoczynku, jak i ActyToe Lift – wkładka podpierająca łuk stopy i łuk poprzeczny, pomagająca ustabilizować kości śródstopia w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych.
Seria ActyToe dba o stopy zarówno profilaktycznie (aby nie dopuścić do większych deformacji), jak i leczniczo – pomoże łatwiej przejść przez okres powrotu do pełnej sprawności po zabiegu operacyjnym. Dzięki temu czas rekonwalescencji będzie mniej uciążliwy dla pacjenta.